A GAITA GALLEGA

A GAITA GALLEGA (1853)
Xoán Manuel Pintos

Foliada 2ª (fragmento)

Traballa un home e se mata
por manter catrocentos,
e lle fan pagar ben caro
inda máis por ir mantelo.
Si vai á vila con ovos
o disgraciado labrego
fanlle pagar á chegada
os mesmos que han de comelos,
e si non ten os chaviños
dinlle que vaia a facelos,
de maneira que alí choven
cartos e chavos a eito.
Por toxos ou herba ou palla,
por vasoiras ou codesos,
por garabullos, cañotas,
por gestas, canas ou fentos,
por queiroas ou carrascos,
capós ou feixes pequenos
de leña ou sean billardos,
pois teñen nomes diversos,
por arjós, follato ou poma,
por estrume para o esterco,
por manteiga, por galiñas,
por fariña, por farelos,
ou relón ou ben salvado
por trigo, millo e centeo,
por castañas e verdura,
por patacas e pexegos,
por ameixas e por figos,
por bruños, mazás e peros,
por noces, allos, cebolas,
níxaros, piñas e nésperos,
por limóns ou por laranjas
do po e doces o mesmo,
por calacús e cabazas,
por tomates e pimentos,
por culleres, mazarocas,
por liño, estopa e tomentos,
por abanos e carozas,
e por landres para os cerdos...
Ja me canso. So lles falta
que lles tarifen o alento.
Inda máis si un leva o carro,
máis que nel leve un enfermo.
Fanlle pagar por pasar
¡si non llo cían un leño!
E por canado de viño
que corre a oito no tempo
fanlle pagar outros oito
ós labregos por direitos.
Inda ben no’está un tallón
con fabas, nabos ou grelos
ja ferven polo corral
os alarbes dos apremios.